Eendagshaantjes

Doden van eendagskuikens wordt in Nederland nog steeds niet verboden

Elk jaar worden wereldwijd 5 miljard kuikens gedood op dag 1 van hun leven. Dat komt neer op 14 miljoen dieren per dag^1,2. De reden hiervan is dat haantjes geen eieren leggen en dus niet nuttig zijn voor de eierindustrie. Ook is het commercieel niet interessant om op te laten groeien en te slachten voor vleesconsumptie. Immers voor de vleesindustrie zijn de snelgroeiende rassen winstgevender. Hier walst economisch rendement simpelweg over de morele waarde van dieren en respect voor hun leven heen, in Nederland 40 miljoen keer per jaar³. 

Er gaan al jaren geluiden op om het doden van eendagskuikens te stoppen en ook in het publieke debat neemt de weerstand hiertegen sterk toe. Het doden van eendagskuikens wordt door de maatschappij  gezien als moreel onaanvaardbaar. Een verkenning in De Staat van het dier (RDA, 2019) stelt dat 80 % van de ondervraagden vindt dat ook dieren recht op leven hebben. 

Nederlandse dierenartsen schreven in 1993 al een brief naar de Tweede Kamer, waarna minister Gerda Verburg (CDA)  in 2008 Universiteit Wageningen de opdracht gaf te zoeken naar alternatieven. De vereniging van Europese dierenartsen (FVE 2018) pleitte in een “position paper” voor productiemethoden die niet leiden tot surplus dieren⁴. De Eurogroup for Animals wil een Europees verbod op het doden van eendagskuikens⁵.

Op 15 juni 2021 nam de Tweede Kamer een motie⁶ van Sandra Beckerman (SP) en Leonie Vestering (PvdD) aan om met het doden van eendagshaantjes te stoppen.Aangezien er momenteel vier technieken zijn waarmee het geslacht van een kip al in het ei kan worden bepaald, stelt de motie dat het doden van haantjes daags na het uitkomen zo snel mogelijk moet worden verboden. Duitsland en Frankrijk verbieden dit per 2022. Een meerderheid in de Tweede Kamer wil daarom dat er in Nederland ook zo’n verbod komt. Maar minister Schouten wist dit weer tegen te houden met de roep om nader onderzoek: zij was van mening dat er eerst de garantie moet zijn dat er voldoende commerciële alternatieven beschikbaar zijn. De Tweede Kamer ging hier in mee, want er werd ook een motie van Beckerman en Derk Boswijk (CDA) aangenomen die de regering oproept te onderzoeken op welke termijn zo’n verbod kan worden ingevoerd. Volgens Beckerman en Boswijk moet het doden van eendagskuikens worden vervangen door alternatieven die beter zijn voor dieren, boeren en consumenten. Op de korte termijn heeft dit dus geen directe gevolgen voor de pluimveehouderij. Een opgerichte Stuurgroep zou in het voorjaar van 2022 met een advies hieromtrent komen. 

Het betere alternatief

Technologische ontwikkelingen maken mogelijk dat het geslacht van de kuikens in het ei wordt vastgesteld, de in-ovo geslachtsbepaling^8,9. Zo hoeven de haantjes niet meer uitgebroed en vervolgens gedood te worden. Er zijn inmiddels diverse aanbieders^9,10,11,12 en er komen er steeds meer bij¹³. Het Nederlands-Duitse bedrijf Respeggt en het Nederlandse In Ovo bieden deze techniek aan én maken hem ook commercieel haalbaar (beide technieken kunnen het geslacht vaststellen op dag 9, met een foutmarge van 2%; het Duitse PLANTegg geeft sinds kort zelfs een betrouwbaarheid van 99.5 % aan¹⁴) . In Duitsland en Nederland liggen de eieren van Respeggt in de supermarkt¹⁵. De prijs van een ei ligt iets hoger dan vrije uitloopeieren.

Meer alternatieven

Een ander alternatief  voor het doden op dag één is het opfokken van haantjes tot 90 dagen (zoals Kipster  doet¹⁶). Er wordt gewerkt aan een manier om deze opfok voor bedrijven zo efficiënt mogelijk te laten verlopen¹⁷. Ook het fokken van dubbeldoelkippen¹⁸ is een alternatief. Daardoor kan het afmesten van de haantjes economisch rendabel worden. De kosten van een ei zijn iets hoger. Het blijft hierbij natuurlijk de vraag of het voor haantjes zoveel prettiger is om als mestkuiken op te groeien en op latere leeftijd gedood te worden.

Politieke besluitvorming: een eindeloos voortslepend proces

Alternatieven en commerciële haalbaarheid waren eerder voorwaarden voor minister Schouten om over een verbod na te denken. Inmiddels is ruim aan die voorwaarden voldaan; toch was minister Schouten in 2020 nog niet voornemens een verbod in te stellen^19. En ook nu, begin 2022, is een wettelijk verbod weer niet in zicht. Het advies van de Stuurgroep is weer uitgesteld tot 1 januari 2023.

De legsector heeft daar een grote invloed op. Ondanks dat 6 jaar geleden landbouworganisatie LTO en de Centrale Organisatie Broedeieren en Kuikens (COBK) een convenant tekenden (naast Dierenbescherming en politiek) om het alternatief toe te passen zodra het er was, wordt er in 2021 weer een proces ingegaan van onderzoek en overleg door de nieuwe Stuurgroep. De sector stelt zich behoudend op en “poldert” met succes jarenlang door. Want minister Schouten van LNV wist een besluit wéér uit te stellen. Dat is aan de volgende minister van LNV. Hoe anders gaat dit in andere landen, zoals in Duitsland; daar nemen ministers wél besluiten.

Andere landen

In Duitsland is het vanaf 2022 niet meer toegestaan om eendagskuikens te doden^20,21. Het wordt nog strenger als in 2024 kuikens na dag 6 van de incubatietijd niet meer mogen worden gedood (dit naar aanleiding van het feit dat er wetenschappelijke twijfel is of er geen lijden is bij doden op dag 9)²¹. In Frankrijk en Zwitserland is er een verbod op het versnipperen van kuikens²²; Frankrijk werkt aan een totaal verbod van het doden en de verwachting is dat dit volgend jaar al wordt ingesteld. Zowel Duitsland als Frankrijk bepleiten een Europees verbod op het doden van eendagskuikens²³.

Conclusie

Nederland loopt achter bij andere Europese landen bij het nemen van maatregelen, die het gevolg zijn van het maatschappelijke besef, dat het doden van eendagskuikens moreel onaanvaardbaar is, en dus niet (meer) voortgezet kán worden. Dat kan de minister van LNV aangerekend worden.

Overigens blijft de ethische vraag of het aanvaardbaarder is om de haantjes op een latere leeftijd (maar nog steeds kuikens!) naar de slacht te vervoeren en daar te doden. 

Bronnen

¹ https://www.stemvoordieren.nl/haantjes/

² https://www.groene.nl/artikel/altijd-maar-die-schaduw-van-die-haantjes-over-ons-heen

³ https://www.limburger.nl/cnt/dmf20210816_95240023

⁴ https://fve.org/publications/what-to-do-with-unwanted-offspring-in-farms/

⁵ https://www.eurogroupforanimals.org/what-we-do/areas-of-concern/better-lives-laying-hens

⁶ https://www.pluimveeweb.nl/artikel/408070-tweede-kamer-stemt-voor-verbod-op-doden-eendagshaantjes/

⁷ Tweede Kamer 2 dec 2021 BPZ/ 21302923

⁸ https://nl.wikipedia.org/wiki/In-ovogeslachtsbepaling

⁹ https://layinghens.hendrix-genetics.com/en/articles/in_ovo_sexing-egg_sexing-sexing_day_old_chicks-male_chicks-sexing_chicks-vent_sexing-in_ovo_sexing-culling_male_chicks-brown_chickens-black_chickens-white_chickens-poultry/

¹⁰ https://www.respeggt.com/nl/

¹¹ https://inovo.nl/

¹² https://www.plantegg.de/en/

¹³ https://www.canadianpoultrymag.com/hypereye-a-game-changer-30033/

¹⁴https://www.plantegg.de/media/plantegg_pm_pcr_test_gegen_das_kuekentoeten_v02-1.pdf

¹⁵ https://www.jumbo.com/inspiratie/eieren/respeggt

¹⁶ https://www.kipster.nl/

¹⁷ https://www.schothorst.nl/nl/nieuws/leghanen-een-uitdaging-voor-de-sector/99

¹⁸ https://www.tweedekamer.nl/kamerstukken/kamervragen/detail?id=2020Z01745&did=2020D26917

¹⁹ https://www.nrc.nl/nieuws/2021/05/21/doden-hanenkuikens-vanaf-2022-verboden-in-duitsland-a4044454?t=1638611457

²⁰ https://edepot.wur.nl/468641 ; https://www.pluimveeloket.be/bedrijfsmanagement/concepten/vraag-dubbeldoelkippen

²¹ https://www.pluimveeweb.nl/artikel/403979-duitse-bondsdag-keurt-wetsvoorstel-verbod-doden-eendagshaantjes-goed/

²² https://www.rtlnieuws.nl/nieuws/nederland/artikel/5002511/kuikens-shredder-dood-vergassen-frankrijk-europa

²³ https://www.nieuweoogst.nl/nieuws/2021/07/22/duitsland-en-frankrijk-voor-europees-verbod-op-doden-haantjes